خانواده هنر موسیقی - بخش اول

بنیان موسیقی ایرانی به آن مفهومی که امروز ما می‌شناسیم در واقع میراث خاندانی‌ است که به خاندان هنر شهره هستند. در حالی که قبل از این خانواده اسناد بسیار زیادی در مورد وجود موسیقی در ایران به شکل مستند وجود دارد. از باربد و نکیسا گرفته، تا عبدالقادر مراغه‌ای و فارابی و.. که رساله هایی هم از آنان در این باب موجود است. ولی قطعه‌های موسیقی که رپرتوآر موسیقی ایران را تشکیل می دهند در واقع از این خانواده به جا مانده است و آنچه که ما امروز به نام موسیقی ایرانی می‌شناسیم در واقع روایت این خاندان از موسیقی ایرانی است.
گفته می‌شود که آقا علی اکبرخان فراهانی در عنفوان جوانی توسط امیرکبیر صدر اعظم دربار ناصری به تهران عظیمت کرده و با احراز استعداد هنری خود در صدر نوازندگان دربار ناصرالدین شاه قرار گرفته است و به قول آن روزگاران عمله طربِ خاصه دربار ناصری شد.
علی اکبر خان فراهانی (فرزند شاه ولی که او نیز گویا از مطربان مشهور فراهان بوده و دسته موسیقی خود را داشته) دارای سه فرزند به نام های حسن، عبدالله و حسین قلی بوده است که بعد از او به علت خردسالی تحت سرپرستی  پسر عموی خود آقا غلامحسین به درخواست مادرشان قرار گرفته اند و موسیقی را از او آموختند. از این سه میرزا حسن با آنکه در نواختن تار و سه تار مسلط بود چندان مشهور نشد ولی میرزا عبدالله و آقا  حسین قلی دو ردیف معتبر را که امروز به دست ما رسیده است  و به نام های ردیف میرزا عبدالله و ردیف میرزا حسین قلی خان شهره هستند را روایت کرند. این مطلب نیز جالب توجه است که لقب «میرزا و خان» در دربار ناصری به افراد مورد اعتبار اعلاء حضرت داده می‌شد و باز این نکته خالی از لطف نیست که میرزا عبدالله و میرزا حسین قلی جزو معدود افراد دربار بودند که اجازه جلوس در محضر همایونی شاه را داشته اند. در حالی که درباریان دیگر اجازه چنین کاری و حتی نزدیک شدن از فاصله مشخص را به شاه نداشته‌اند. این نشان دهنده احترام هنرمندان در نظر جامعه و دربار در آن زمان بوده است.
از صنیع الملک ابوالحسن غفاری عموی استاد کمال الملک تابلوی نقاشی از جوانی علی اکبر خان فراهانی وجود دارد.
دو ردیف میرزا عبدالله و میرزا حسین قلی به صورت سینه به سینه توسط اساتید موسیقی ایرانی تا به امروز به دست ما رسیده زیرا که در آن زمان هنوز نت نویسی در ایران رایج نبوده است.
میرزا عبدالله در سال ۱۳۳۷ ه.ق در گذشت، او با بهرمندی از محضر برادر بزرگش میرزا حسن و پسر عموی بزرگش آقا غلامحسین نوازنده چیره دست سه تار و تار شد و بر اثر گرایش به عرفان و تصوف در اخلاق برتری گرفت و بسیار خوشنام گردید. شاگردان بسیاری تربیت کرد که از شاگران او می توان سید حسن خلیفه که خلیفه کلاس او نیز بود را نام برد و مهدی صلحی (منتظم الحکما) که فرصت شیرازی در کتاب بحورالحان شرحی در باره او داده است و مهدی قلی هدایت (حاج مخبرالسلطنه ) که ردیف وی را به دو صورت  «ابجد» و «نت» در آورده بود و بعدها به وسیله موسی خان معروفی با همکاری دکتر مهدی برکشلی منتشر شد.