معرفی و گزارش جلسهی نقد رمان
الهام اشرفی
رمان «از پائولو کوئلیو متنفرم» نوشتهی «حمیدرضا امیدی سَرور» به تازگی
توسط انتشارات آموت وارد بازار کتاب شده است. علاوه بر عنوان کتاب، نام
نویسندهی کتاب که مدتهاست مدیریت سایت ادبی و هنری «مد و مه» را به عهده
دارد، به اندازهی کافی برای خواندن این رمان ترغیبم کرد!
رمان درمورد نویسندهی جوانی به نام رضا تهرانیست که همراه پدر و مادرش در
تهران زندگی میکند. رضا علاوه بر نوشتن یک رمان که مدتیست چاپ شده، یک
کرم کتاب به معنای واقعیست که حتی در خلوت خود در اتاقش مدام با عکس
نویسندگان مورد علاقهاش بحث و گفتگو میکند. او توسط یکی از دوستانش
فرهاد، با دختری به نام غزل آشنا میشود. غزل از دوستداران پائولو کوئلیوست
که اتفاقا رضا از او متنفر است! و این میشود شروع یک عاشقانه...
رمان از زبان اول شخص (رضا) روایت میشود. در این رمان واقعگرای اجتماعی،
با یک شخصیت مفسر و یک داستان عاشقانه مواجههستیم؛ عاشقانهای ملموس. از
همان دست عشقهایی که اغلبمان با آن درگیر شدهایم و یا هستیم! داستان در
همین فضا و زمانهی خودمان روی میدهد. عشقی که در همین کوچه و خیابانها و
کافههای آشنای شهر خودمان ریشه میگیرد. تا اینجا رمان یک رمان عاشقانهی
عامه پسند میشود. ولی نوع روایت داستان و گفتگوها و چالشهایی که راوی
(رضا) با نویسندهی کتاب میکند شاید این رمان را از عامه پسند بودن متمایز
میکند.
روز پنجشنبه چهارم اسفند ۱۳۹۰ نشستی با حضور نویسندهی کتاب و دو منتقد
ادبی و بسیاری دوستان علاقهمند به ادبیات در فرهنگسرای اخلاق برگزار شد.
منتقدین، فرحناز علیزاده - نویسنده و منتقد ادبی و مدیر وبلاگ دریچهای به
داستان و نقد- و شهلا زرلکی - نویسنده کتاب ما دایناسور بودیم و منتقد
ادبی- در این جلسه بهطور مفصل راجعبه عامه پسند بودن یا نبودن این رمان
صحبت کردند.
شهلا زرلکی ابتدا با تعریفی که از ادبیات عامه پسند درایران و غرب ارائه
کرد و با اشاره به شاخصههای ادبیات عامه پسند از جمله داشتن زبان ساده و
ابتدایی، مطلقگرایی و احساسگرایی شخصیتها و همزمانی رخدادها و.... رمان
«از پائولو کوئلیو متنفرم» را کاملا عامه پسند دانست.
علیزاده ولی این رمان را حدفاصل بین رمان عامه پسند و ادبیات نخبه دانست.
در واقع این رمان را بهدلیل وجود عناصری مبنی بر آگاه بودن نویسنده به
تکنیکهای ادبی، نوعی رمان شهری و مردم پسند دانست. علیزاده حضور مواردی
مانند بینامتنیت (استفادهی بخشی از متن رمانهای دیگر) در رمان و نیز
مجادله و گفتگوی راوی با نویسنده در برخی قسمتها را نشانهای بر متمایز
بودن رمان از عامه پسند دانست و اشاره کرد که این رمان ادبیات شهری محسوب
میشود. ادبیاتی که وضعیت جامعهی مدرن را نشان میدهد. اغلب آدمهای این
رمان درگیر سنت و مدرنیته هستند همانطور که خود ما در چنین جامعهای زندگی
میکنیم.
امیدی سَرور که در تمام مدت آرام به نقدهای بعضا تند این دوستان گوش
میداد، اواخر جلسه به سخن درآمد که: عنوان عامه پسند بودن یا نبودن رمان
چندان برایم مهم نیست!
وی معتقد بود که گاهی به عمد به سمت عامه پسند بودن رفتهاست تا به این
وسیله، وضعیت یک نویسندهی روشنفکر را بیان کند که برای امرار معاش مجبور
به عامه پسند نوشتن میشود. (البته به نظر منتقدین، این عمد به خوبی
درنیامده بود) و در نهایت امیدی سرور از حضور علاقمندان و اینکه اغلب حضار
رمانش را خوانده بودند صادقانه ابراز خوشحالی کرد.
پ.ن: امیدوارم برای خواندن رمان «از پائولوکوئلیو متنفرم» ترغیب شده باشید. به خصوص که تعطیلات نوروز را در پیش رو داریم.